Cờ tướng không chỉ là trò chơi giải trí mà còn là môn thể thao trí tuệ đòi hỏi sự tính toán và chiến lược. Nếu bạn mới bước vào thế giới cờ tướng và đang tìm kiếm cách chơi cờ tướng cơ bản, bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ luật, cách di chuyển quân, và những chiến thuật nền tảng để bắt đầu chinh phục bàn cờ.
Luật cơ bản trong cách chơi cờ tướng
Cờ tướng là trò chơi trí tuệ giữa hai người, mỗi bên có 32 quân chia đều và được đặt trên một bàn cờ hình chữ nhật. Trước khi bắt tay vào những nước đi đầu tiên, người mới bắt đầu cần nắm rõ luật cơ bản để đảm bảo chơi đúng và không bị phạm luật.
Bố trí bàn cờ và quân cờ
- Bàn cờ: Gồm 9 hàng dọc và 10 hàng ngang. Giữa bàn cờ có một khoảng trống ngang gọi là “sông” (Hoặc “hà” – Sông Hà). Phần của mỗi người chơi được gọi là “lãnh thổ”.
- Cung Tướng: Mỗi bên có một khu vực 3×3 ô, gọi là “Cung” hoặc “Cung Tướng”, nằm chính giữa hàng cuối cùng. Tướng chỉ được di chuyển trong phạm vi này.
- Quân cờ: Mỗi bên gồm 16 quân:
- 1 Tướng
- 2 Sĩ
- 2 Tượng
- 2 Xe
- 2 Mã
- 2 Pháo
- 5 Tốt
Cách xác định bên đi trước
- Theo truyền thống, bên đỏ luôn đi trước, tiếp đó là bên đen.
- Người chơi luân phiên đi từng lượt, mỗi lượt di chuyển đúng một quân.
Mục tiêu và điều kiện thắng – thua
- Thắng: Chiếu bí Tướng của đối phương (khi đối phương không thể tránh khỏi nước chiếu).
- Thua:
- Bị chiếu bí.
- Bỏ cuộc.
- Hòa:
- Hai bên không thể chiếu bí nhau (bất phân thắng bại).
- Lặp lại cùng một thế cờ 3 lần liên tiếp.
- Hết thời gian theo quy định (trong thi đấu có đồng hồ).
Quy tắc di chuyển chung
Mỗi quân cờ có cách di chuyển riêng, nhưng có những nguyên tắc chung:
- Không di chuyển quân cờ ra ngoài bàn cờ.
- Không đi qua quân khác (trừ Pháo khi ăn quân).
- Không bỏ qua lượt.
- Không để Tướng hai bên “đối mặt” trực tiếp trên cùng một cột mà không có quân chắn.
Lưu ý quan trọng: Người mới thường phạm luật khi để Tướng đối diện nhau hoặc di chuyển Sĩ/Tượng ra khỏi phạm vi cho phép. Vì vậy, khi mới tập chơi, nên tập trung vào việc thuộc lòng cách di chuyển và giới hạn của từng quân trước khi học chiến thuật.
Hướng dẫn chi tiết di chuyển từng quân cờ
Mỗi quân cờ trong cờ tướng có cách di chuyển, phạm vi hoạt động và vai trò riêng. Việc hiểu rõ đặc điểm của từng quân sẽ giúp bạn xây dựng chiến lược hợp lý, tận dụng sức mạnh tối đa và tránh sai lầm.
Tướng (Soái)
- Vị trí: Đứng ở giữa hàng cuối trong “Cung Tướng” (3×3 ô).
- Cách di chuyển: Mỗi lần đi một ô, chỉ được di chuyển theo hàng ngang hoặc hàng dọc trong phạm vi Cung Tướng.
- Quy tắc đặc biệt: Không được để Tướng của hai bên “đối diện” trực tiếp trên cùng một cột mà không có quân chắn ở giữa.
- Mẹo: Luôn giữ Tướng an toàn trong Cung, đừng mạo hiểm đưa Tướng ra vị trí dễ bị chiếu bí.
Sĩ
- Vị trí: Đứng hai bên của Tướng trong Cung.
- Cách di chuyển: Mỗi lần đi một ô theo đường chéo, và chỉ hoạt động trong Cung Tướng.
- Vai trò: Bảo vệ Tướng, tạo thành “lá chắn” kiên cố.
- Mẹo: Tránh mất Sĩ sớm, vì khi thiếu Sĩ, Tướng sẽ dễ bị tấn công trực diện.
Tượng
- Vị trí: Đặt ở hai góc hàng thứ ba tính từ dưới lên.
- Cách di chuyển: Mỗi lần đi chéo đúng 2 ô (hình chữ X).
- Giới hạn: Không được vượt sông, chỉ hoạt động trong lãnh thổ của mình.
- Bị cản: Nếu ô giữa đường đi bị chặn, Tượng không thể di chuyển.
- Mẹo: Tượng mạnh trong phòng thủ nhưng hạn chế tấn công. Giữ Tượng ở vị trí trung tâm lãnh thổ để bảo vệ nhiều vùng.
Xe
- Vị trí: Đặt ở hai góc bàn cờ (hàng cuối).
- Cách di chuyển: Đi ngang hoặc dọc bao nhiêu ô tùy ý, miễn không bị cản.
- Vai trò: Quân mạnh nhất về khả năng di chuyển và tấn công.
- Mẹo: Nên triển khai Xe sớm để khống chế bàn cờ, nhưng phải chú ý bảo vệ Xe khỏi bị đổi quân bất lợi.
Mã
- Vị trí: Nằm giữa Xe và Tượng.
- Cách di chuyển: Đi một ô theo hàng ngang/dọc rồi tiếp một ô chéo (hình chữ L).
- Bị cản: Nếu ô đầu tiên bị chặn, Mã không thể đi theo hướng đó.
- Mẹo: Mã linh hoạt trong tấn công nhưng dễ bị chặn đường, nên dọn đường trước khi triển khai.
Pháo
- Vị trí: Nằm giữa Xe và Mã.
- Cách di chuyển: Giống Xe khi di chuyển (ngang/dọc không hạn chế ô).
- Cách ăn quân: Phải có một quân cờ làm “giá” đứng giữa Pháo và quân bị ăn.
- Mẹo: Pháo rất lợi hại khi bàn cờ còn nhiều quân (nhiều giá), nhưng sức mạnh giảm khi ít quân. Hãy tận dụng Pháo ở giai đoạn đầu và giữa ván.
Tốt (Binh)
- Vị trí: 5 quân Tốt đặt ở hàng thứ 4 (tính từ bên người chơi).
- Cách di chuyển:
- Trước khi qua sông: Chỉ đi thẳng từng ô.
- Sau khi qua sông: Có thể đi thẳng hoặc sang ngang một ô.
- Mẹo: Tốt có vẻ yếu nhưng khi qua sông sẽ trở nên nguy hiểm. Nên dồn Tốt lên tấn công, tạo áp lực lên Tướng đối phương.
Người mới nên chơi nhiều ván ngắn, phân tích lại sau mỗi ván để rút ra bài học. Tránh lặp lại cùng một sai lầm sẽ giúp trình độ của bạn tăng nhanh chóng.
Xem thêm: Cách chơi cờ tướng giỏi
Cờ tướng là một bộ môn trí tuệ đòi hỏi sự kiên nhẫn, tư duy chiến lược và khả năng phân tích. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm, việc nắm vững luật cơ bản, tránh những sai lầm thường gặp và tận dụng hiệu quả tài liệu, công cụ luyện tập sẽ giúp trình độ của bạn tiến bộ nhanh chóng.
Với sự hỗ trợ của sách, video hướng dẫn, ứng dụng và cộng đồng yêu cờ tướng, việc học và luyện tập chưa bao giờ dễ dàng đến thế. Quan trọng hơn, mỗi ván cờ là một cơ hội để bạn thử thách bản thân, nâng cao khả năng tư duy và rèn luyện sự tập trung.
Nếu bạn muốn khám phá thêm những bí quyết chơi cờ tướng, các thế cờ hay và chiến thuật đỉnh cao từ các kỳ thủ nổi tiếng, hãy truy cập ngay blog Cờ tướng trên Thể Thao Trí Tuệ